Partnernetwerk Ondervoeding Ouderen

Het POO wil een bijdrage leveren aan het landelijke gezondheidsbeleid en de in de Dialoognota Ouder worden 2020-2040 geformuleerde ambities.

We willen dat:

• In 2040 50% van de thuiswonende ouderen weet wat ondervoeding is, dat ondervoeding een risico is voor de afname van vitaliteit, invloed heeft op zelfstandig functioneren en participatie, risico’s kennen, bij zichzelf en naasten een verhoogd risico signaleren en weten hoe te handelen bij een verhoogd risico. Er zijn twee werkgroepen opgericht die hieraan werken:
  • De werkgroep ‘Bewustwording’ heeft een breed inzetbare toolbox ontwikkeld en organiseerde in twee jaar tijd vier publiekscampagnes.
  • De werkgroep ‘Prevalentie’ heeft verschillende brongegevens bestudeerd om te komen tot een actueel en compleet overzicht van cijfers over bijv. de prevalentie van (risico op) ondervoeding bij ouderen. Deze prevalentiecijfers zijn in juni 2023 gepubliceerd. Momenteel is de werkgroep bezig met de ontwikkeling en validering van de Malnutrition Awareness Scale.
• In 2025 de aanpak van ondervoeding in landelijk beleid vanzelfsprekend opgenomen is als het gaat om het versterken/vergroten van de vitaliteit, zelfstandig functioneren en participatie van ouderen. De aandacht voor ondervoeding vanuit het Kennisentrum Ondervoeding en het POO heeft ertoe geleid dat in de recent gesloten akkoorden IZA, WOZO & GALA vitaal ouder worden één van de speerpunten is. Om dit te bereiken is vroegsignalering van ondervoeding bij ouderen opgenomen als opdracht aan gemeenten. Ook wordt aan zorgverzekeraars gevraagd om het thema ondervoeding te agenderen in de regionale overleggen over (kwetsbare) ouderen.
• In 2030 tijdige herkenning van (risico op) ondervoeding bij 30% van de ouderen plaatsvindt in samenhang met andere risico’s (zoals valrisico, eenzaamheid, schulden, beperkte gezondheids- en voedselvaardigheden, voor en/of na een ziekenhuisopname, polyfarmacie, etc.). De volgende stappen zijn gezet:
  • Ontwikkeling van een signaleringskaart voor het sociale domein. In het GALA staat de aanbeveling vroegsignalering in het sociale domein op te nemen in gemeentelijk beleid.
  • Screening en diagnostiek in de eerste lijn is onderwerp van gesprek tussen NHG, V&VN en NVD. Deze organisaties werken samen aan de actualisering van de LESA Ondervoeding (2010).
• In 2030 20% van de professionals in het sociale en medische domein afspraken hebben gemaakt over een integrale aanpak voor vroege herkenning en behandeling van ondervoeding bij (thuiswonende) ouderen en zij handelen hiernaar. De twee pilots regionale samenwerking die zijn uitgevoerd in BOTO-x zijn beschreven als regionale voorbeelden voor andere regio’s. Als onderdeel van afspraken in het kader van GALA kunnen regio’s hiermee aan de slag.
• In 2030 30% van de gemeenten de aanpak van ondervoeding heeft opgenomen in het ouderenbeleid en/of het lokale preventieakkoord, en de regierol oppakt. Om invulling te geven aan deze rol is voor gemeenten een domein overstijgende netwerkaanpak ontwikkeld. Daarnaast is een Social Return on Investment (SROI) ‘Over de waarde van zorg bij ondervoeding van (kwetsbare) ouderen’ opgesteld (oktober 2023) die laat zien dat een investering van €1 over 5 jaar een maatschappelijk rendement op levert van €3,27.
• In 2023 een voorstel beschikbaar is voor de inrichting en inbedding van een landelijke en regionale kennisinfrastructuur op het thema. Dit houdt in het ontsluiten, beschikbaar stellen en het opbouwen van kennis, waarbij het vooral gaat om het verbinden van landelijk en lokaal en het verbinden van onderzoek en praktijk. In 2023 is de werkgroep kennis delen opgericht om de wensen en mogelijkheden tot kennis delen in kaart te brengen. De werkgroep heeft een algemene doelstelling geformuleerd en deze uitgewerkt voor verschillende doelgroepen: ouderen, mantelzorgers/informele zorg, (pas afgestudeerde) professionals in zorg en sociaal domein, instellingen, overheid, de partners van POO en het Kenniscentrum Ondervoeding. Daarnaast is in de domeinoverstijgende netwerkaanpak ondervoeding een voorzet gedaan voor landelijke en regionale ondersteuning.

• Dat wetenschappelijke ontwikkelingen vertaald worden naar praktische handvatten, zodat professionals deze in de praktijk kunnen gebruiken en dat vragen uit de praktijk bij kennisinstituten worden neergelegd.

Iedere partner levert binnen de mogelijkheden een onderling afgestemde bijdrage aan een onderdeel van en/of een van de stappen van aanpak van ondervoeding bij ouderen. Dit vraagt om samenhang, sturing en coördinatie vanuit het POO.

Activiteiten van het Partnernetwerk Ondervoeding om de doelstellingen te bereiken zijn:

• (Blijvend) agenderen van het thema ondervoeding bij (thuiswonende) ouderen bij organisaties in het publieke, sociale en medische domein (stelsel WPG, Wmo en Zvw).
• Signaleren, uitwisseling en afstemming van kennis, ervaring en actuele ontwikkelingen en vertalen naar concrete activiteiten.
• Initiëren en/of coördineren van activiteiten in zowel de eigen organisatie als gezamenlijk met andere organisaties.
• Actieve bijdrage leveren aan de verspreiding, invoering en borging van de aanpak van ondervoeding gericht op de eigen achterban en in samenwerkingsverbanden in het medische, sociale en publieke domein.
• Voorstellen doen voor agendasetting over de aanpak van ondervoeding bij landelijke partijen, bijv. door het opstellen van een Ambitieplan Ondervoeding (vgl. Sportakkoord) .
• Zorgen voor korte lijnen tussen wetenschap en praktijk.

Van individuele organisaties wordt verwacht dat ze, afhankelijk van de mogelijkheden:

• Relevante beschikbare kennis delen;
• Hun netwerk en communicatiekanalen inzetten;
• Zich inzetten voor de borging van de aanpak van ondervoeding gericht op hun achterban;
• Kansen benutten;
• Een ambassadeursfunctie vervullen voor de aanpak van ondervoeding bij ouderen. Dit kan zowel intern door aan te sluiten bij thema’s en activiteiten die raken aan de aanpak van ondervoeding als extern door het onderwerp aan de orde te stellen bij relevante organisaties en de verbinding te leggen met het POO.