Sinds 2008 zijn diverse kwaliteitsindicatoren met betrekking tot ondervoeding opgenomen in de basisset Medisch Specialistische Zorg van de IGJ. De kwaliteitsindicatoren ondervoeding zijn over verslagjaar 2020 voor de laatste keer actief uitgevraagd door de IGJ.  Sindsdien werd door de IGJ gewerkt aan een nieuwe basisset, waarbij de nadruk meer wordt gelegd op het stimuleren van een cultuur van leren en verbeteren. Dit doen zij onder andere met behulp van verbeterdoelen. Sinds het wegvallen van de kwaliteitsindicatoren ondervoeding in 2021 heeft het Kenniscentrum Ondervoeding gepleit voor het opnemen van een verbeterdoel ondervoeding in de basisset MSZ en dit samen met FMS, V&VN en IGJ ontwikkeld. Het verbeterdoel ondervoeding is opgenomen in de basisset MSZ vanaf verslagjaar 2023. Voor meer informatie, klik hier.

Dit archief geeft de informatie uit de periode tot en met 2021.

Factsheets resultaten kwaliteitsindicator ondervoeding 2018 t/m 2020

Het Kenniscentrum Ondervoeding stelt jaarlijks factsheets op met daarin de resultaten van de kwaliteitsindicatoren voor screening op en behandeling van ondervoeding in de Nederlandse ziekenhuizen. Het betreft de indicator screening op ondervoeding bij in de kliniek opgenomen kinderen, de indicator behandeling van ondervoeding (volwassenen en kinderen) en de indicator screening ondervoeding geriatrische patiënten. Wil jij weten hoe jouw ziekenhuis scoort ten opzichte van andere ziekenhuizen? Klik op onderstaande links voor de verschillende factsheets in de loop der jaren.

  • Factsheet 8.1.1. Screening op ondervoeding bij in de kliniek opgenomen kinderen 2020, 2019 of 2018.
  • Factsheet 8.1.2.A Behandeling van ondervoeding bij volwassenen 2020, 2019 of 2018
  • Factsheet 8.1.2.B. Behandeling van ondervoeding bij kinderen 2020, 2019 of 2018
  • Factsheet 17.1.1. Screening ondervoeding geriatrische patiënten 2020, 2019 of 2018
  • Factsheet 8.2.3. Screening op ondervoeding op de polikliniek 2017. Deze kwaliteitsindicator werd in 2017 voor het laatst uitgevraagd.

Eiwitinname van 339.720 ondervoede patiënten opgenomen in Nederlandse ziekenhuizen – de data van 2009 tot 2019

Deze jaarlijkse uitvraag van de IGJ heeft veel data opgeleverd over de screening en behandeling van ondervoeding in Nederlandse ziekenhuizen. In dit artikel van Clinical Nutrition doen onderzoekers van het Amsterdam UMC verslag van de resultaten van de Nederlandse ziekenhuizen op de kwaliteitsindicator behandeling ondervoeding voor volwassenen over de periode 2009 tot 2019. Tussen 2011 en 2019 varieerde het relatieve aantal patiënten met een adequate inname van eiwitten op de vierde dag in het ziekenhuis van 44% – 53%.

Ziekenhuizen werden in categorieën opgedeeld:
Goed – meer dan 60% van de ondervoede patiënten aten voldoende eiwit op dag 4 van de opname
Matig – 40 tot 60% van de ondervoede patiënten aten voldoende eiwit op dag 4 van de opname
Slecht – minder dan 40% van de ondervoede patiënten aten voldoende eiwit op dag 4 van de opname

Het aantal ziekenhuizen in de categorie ‘Slecht’ nam in de loop der jaren af terwijl het aantal ziekenhuizen in de categorie ‘Matig’ toenam. Een op de vijf ziekenhuizen scoorden ‘Goed’; dit aantal bleef in de loop der jaren ongeveer gelijk. Zie ook deze website voor een mooi overzicht van dit artikel.

Inzicht in de indicator 2020

Het blijft een uitdaging om patiënten in het ziekenhuis voldoende eiwit te laten eten. Om inzicht te krijgen in welke factoren hierin mee kunnen spelen, heeft het Kenniscentrum Ondervoeding in 2020 focusgroepen georganiseerd. De uitkomsten van deze focusgroepen staan beschreven in het eindrapport succesfactoren en knelpunten behandeling van ondervoeding in ziekenhuizen. Lees hieronder meer over.

Verkennen van positieve factoren en knelpunten voor het behalen van een adequate eiwitinname op dag 4 van ziekenhuisopname bij volwassenen zoals beschreven in kwaliteitsindicator 8.2.2. ’Behandeling ondervoeding’ uit de basisset medisch specialistische zorg van de IGJ voor ziekenhuizen.

De nieuwe diagnostische criteria voor ondervoeding (GLIM) ondersteunen de identificatie van (hoog risico op) ondervoeding bij patiënten opgenomen in het ziekenhuis. De dieetbehandeling moet zo snel mogelijk worden gestart nadat (een hoog risico op) ondervoeding is vastgesteld. Hoofdzaak in de dieetbehandeling van (een hoog risico op) ondervoeding bij kinderen en volwassenen is een adequate eiwitinname. De behandeling van (een hoog risico op) ondervoeding bij patiënten opgenomen in het ziekenhuis wordt gemonitord door de IGJ door middel van de prestatie indicatoren ondervoeding. Ziekenhuizen leveren de verplichte data aan over het percentage van patiënten met ondervoeding die op dag 4 van opname een adequate eiwitinname hebben. De resultaten per ziekenhuis zijn zeer uiteenlopend (range van 0-100%) met een gemiddelde onder 50%. Helaas is het niet duidelijk welke factoren hierop invloed hebben. In dit project wordt door middel van focusgroepen een verkenning gedaan naar succesfactoren en knelpunten in het behalen van een adequate eiwitinname op dag 4 van ziekenhuisopname.

Kwalitatieve verkenning via 3 focusgroepen waarvoor medewerkers van verschillende afdelingen (diëtetiek, zorg) en ziekenhuizen uit Nederland worden uitgenodigd. Gezien de beperkte middelen zetten we in op 3 focusgroepen, gericht op de kwaliteitsindicatoren ondervoeding bij volwassenen, verspreid over Nederland.

In 2020 is er een kwalitatieve verkenning gedaan via drie focusgroepen waarvoor medewerkers van verschillende afdelingen (diëtetiek, kwaliteit, verpleging) van ziekenhuizen uit Nederland werden uitgenodigd. In totaal hebben 16 professionals uit 10 ziekenhuizen deelgenomen aan de focusgroepen. De deelnemende ziekenhuizen waren verspreid over verschillende regio’s en scoorden divers in 2018 op de kwaliteitsindicator “Behandeling van ondervoeding bij volwassenen. Om open het gesprek te kunnen voeren is afgesproken tot anonimiteit bij het verwerken van de gegevens in dit rapport. De focusgroepen zouden aanvankelijk lijfelijk plaatsvinden, echter door de covid-pandemie is besloten tot online focusgroepen middels Microsoft Teams.

Er zijn uit de gesprekken 12 factoren gedestilleerd die van invloed zijn op de resultaten op deze kwaliteitsindicator. Factoren die zorgen voor goede resultaten, blijken randvoorwaarden voor succes. Wordt niet voldaan aan de randvoorwaarden, dan worden deze factoren knelpunten en leiden tot achterblijvende resultaten.

Voor het eindrapport, klik hier.

Aanbevelingen:

  • Kies voor een EPD dat bijdraagt aan optimale screening en behandeling van ondervoeding. Geef inzicht in de resultaten op deze kwaliteitsindicator en deel de cijfers met alle betrokkenen.
  • Zorg voor een voedingsconcept en een assortiment in het ziekenhuis dat bijdraagt aan optimale voedingszorg.
  • Zorg dat betrokken medewerkers voldoende geschoold zijn om hun taken goed uit te voeren. Leg ieders rol en benodigde kennis vast.
  • Werk samen. Draagvlak en eigenaarschap zijn nodig om tot goede resultaten te komen.
  • Werk transmuraal samen om ondervoeding te behandelen voor, tijdens en na opname. Zie ook informatie over het Voedingspaspoort op de website van de Stuurgroep Ondervoeding.
  • Nieuwsgierig naar resultaten van andere? Ga in gesprek en leer van elkaar!

Vragen of opmerkingen over dit project?

Neem contact op met de projectleider: Mireille Schager of Elke Naumann

Klik hier voor het contactformulier.

In dit project werken we samen met

Twaalf ziekenhuizen verspreid door het land, IGJ en VNFKD.