SCOOP
Screening op Ondervoeding en Obesitas bij Patiënten
Het SCOOP onderzoeksproject
Op 1 september is het SCOOP onderzoeksproject gestart; Screening op Ondervoeding en Obesitas bij Patiënten met Covid en andere ziekten.
We richten onze blik op ondervoeding en de kenmerken die gepaard gaan met ondervoeding bij overgewicht en obesitas. We willen een eenvoudig screeningsinstrument ontwikkelen voor het herkennen van de combinatie van ondervoeding en overgewicht of obesitas in de klinische praktijk.
Meer dan 50% van de Nederlandse bevolking heeft overgewicht of obesitas Dit gaat gepaard met een verhoogd risico op COVID-19, kanker en andere chronische ziektes, en op een ongunstig beloop van ziekte. Daarbij heeft het merendeel van de patiënten met overgewicht aantoonbaar spiermassaverlies. Overgewicht en ondervoeding kunnen tegelijkertijd in één individu bestaan en elkaar beïnvloeden. In de klinische praktijk wordt het gelijktijdig bestaan van ondervoeding én overgewicht meestal over het hoofd gezien, omdat het hoge gewicht de ondervoeding maskeert.
Overgewicht en ondervoeding hebben een grote maatschappelijke impact en negatieve impact op de zorg. Een eenvoudige set van parameters om te screenen op het gelijktijdig voorkomen van overgewicht en ondervoeding bestaat nog niet.
Het is nog onduidelijk welke mechanismen ertoe bijdragen dat het beloop van COVID-19 en andere ziekten slechter is bij overgewicht en obesitas, bij ondervoeding, en bij de combinatie van beide. In het SCOOP project zullen onderzoekers middels literatuuronderzoek en negen databases (COVID-19 en kanker, meer dan 150.000 deelnemers) identificeren welke /factoren met betrekking tot voedingstoestand geassocieerd zijn met een ongunstig beloop van ziekte.
Vervolgens zal binnen SCOOP een screeningsinstrument ontwikkeld worden voor het herkennen van de combinatie van ondervoeding en overgewicht of obesitas. Dit zal op bruikbaarheid en validiteit getest worden in een studie bij klinische en poliklinische patiënten.
Actueel
Voor zomer 2024 is het SCOOP consortium voor de 3e maal bijeen geweest en heeft kritisch gekeken naar de mogelijke factoren die gerelateerd zijn aan ondervoeding bij personen met overgewicht en obesitas. De factoren waren afkomstig uit de SCOOP literatuurstudies en data-analyses. Ook is het voorstel voor de klinische studie beoordeeld door de HAN ethische commissie onderzoek, zij hadden concrete feedback en gaven een voorlopig positief advies.
Op 13 september vond de kick-off plaatst van de klinische studie. De klinische studie vindt plaats in Ziekenhuis Gelderse Vallei, Rijnstate, Erasmus MC, Amsterdam UMC, OLVG en BovenIJ. Tijdens de kick-off kregen alle betrokken diëtisten en studenten een training op de HAN University of Applied Sciences om de dataverzameling en metingen met elkaar door te nemen en te oefenen. Het onderzoek is een belangrijke stap richting een waardevol instrument dat een verschil kan maken in de zorg voor patiënten met obesitas en ondervoeding. Samen met andere zorgorganisaties zetten we ons in voor een betere aanpak van deze complexe problematiek.
Doel, doelgroep en eindgebruikers
Doel Het ontwikkelen van een screeningsinstrument voor ondervoeding bij overgewicht door
- Literatuuronderzoek
- Databaseonderzoek
- Klinische studie
Doelgroep Personen met overgewicht / obesitas
Eindgebruikers Zorgprofessionals
Termijn 2 jaar vanaf 1 september 2023
Werkwijze
Ten behoeve van het SCOOP project hebben het Kenniscentrum Ondervoeding en prof.dr. Marian de van der Schueren, Hogeschool Arnhem Nijmegen, op verzoek van ZonMw een consortium opgericht.
Het consortium SCOOP bundelt ervaring op het gebied van voedingsonderzoek, klinische praktijk en landelijke expertisecentra: Alliantie Voeding in de zorg – Amsterdam umc – Erasmus mc – Hogeschool Arnhem Nijmegen – Kenniscentrum Ondervoeding – Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu – Wageningen Universiteit en het Longfonds.
Dit onderzoek wordt uitgevoerd in 5 werkpakketten, die gedeeltelijk parallel zullen lopen, met een totale looptijd van 24 maanden.
WERKPAKKET 1. Evaluatie van de voedingstoestand en de (diëtistische) behandeling van patiënten met Covid-19 in de eerste lijn
WERKPAKKET 2. Literatuurstudie: selectie van geschikte parameters geassocieerd met overgewicht en ondervoeding; vaststellen van een (semi-)gouden
standaard voor het vaststellen van ondervoeding bij overgewicht
WERKPAKKET 3. Evaluatie van de associatie tussen parameters van ondervoeding en overgewicht/ op de uitkomst van Covid-19 en kanker in bestaande
Nederlandse cohorten
WERKPAKKET 4. Ontwikkelen van een set van eenvoudige criteria voor het screenen op het gelijktijdig voorkomen van ondervoeding en overgewicht bij
patiënten
WERKPAKKET 5. Disseminatie en adviezen voor opschaling
Betrokken leden consortium SCOOP
Het consortium bestaat uit leden met royale ervaring op het gebied van voedingsonderzoek. Hogeschool Arnhem en Nijmegen is hoofdaanvrager, het Kenniscentrum Ondervoeding (KCO) is mede-aanvrager van dit project en vervult een belangrijke coördinerende landelijke functie op het gebied van ondervoeding.
Senior consortiumleden zijn als projectleiders bij meerdere onderzoeken betrokken geweest.
De meeste consortiumleden hebben nauwe banden met het Kenniscentrum Ondervoeding. Het consortium is aangevuld met 3 ervaringsdeskundigen.
HAN:
– Prof. Dr. Marian de van der Schueren, ervaren projectleider, aandachtsgebieden ondervoeding, oncologie, leefstijl, betrokken bij het KCO sinds
de oprichting in 2005
– Dr. Barbara van der Meij, senior onderzoeker, internationale ervaring met klinisch onderzoek, vooral binnen de oncologie
– Dr. Jos Borkent, post-doc onderzoeker en epidemioloog, expertise in het analyseren van grote databases
– Ir. Jeanne in ’t Hulst, junior onderzoeker, expertise in nutritional assessment, verbinding met onderwijs
KCO:
– Ellen van der Heijden, bureaudirecteur, ervaren projectleider en (communicatie)adviseur in voeding en gezondheid, sinds 2005 bij KCO
Amsterdamumc:
– Dr. Maarten Soeters, internist, verbonden aan het KCO. Zijn onderzoek en klinische taken richten zich voornamelijk op voeding en metabolisme
– Prof.dr. ir. Peter Weijs, lector en hoogleraar Voeding en Beweging. Onderzoek gericht op leefstijl voor het behoud van dagelijks functioneren en
gezondheid door middel van voeding- en beweeginterventies. Hij neemt deel aan de ESPEN-EASO werkgroep Sarcopenic Obesity
– Dr.ir. Hinke Kruizenga, dietist-onderzoeker en coördinator van het kennis- en expertisecentrum Voeding & Beweging NU. Verbonden aan het ProIntens onderzoek
– Carliene van Dronkelaar MSc, promoveert binnenkort op de ontwikkeling en toetsing van de haalbaarheid en effectiviteit van een nieuw zorgpad
intensieve diëtetiek bij ondervoeding (ProIntens onderzoek)
Wageningen Universiteit:
– Dr. Ir. Renate Winkels, Associate Professor Voeding & Ziekte, expertise op het gebied van lichaamssamenstelling en progressie en mortaliteit
van colon carcinoom. Eén van de hoofdonderzoekers van de COLON study. Tevens bestuurslid Alliantie Voeding in de Zorg.
– Ir. Anne Slotegraaf, promovendus, onderzoek gericht op de evaluatie van de paramedische behandeling bij patiënten die in de eerste lijn worden
behandeld voor Covid-19 door een fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist, oefentherapeut of diëtist.
Alliantie Voeding in de Zorg:
– Ir. Menrike Menkveld, directeur
– Dr. Ir. Emmelyne Vasse, (onderzoeks)dietist Alliantie Voeding in de Zorg en Ziekenhuis Gelderse Vallei. Expertise in
praktijkgericht onderzoek rond (onder)voeding.
RIVM:
– Dr. Ir. Kees van den Wijngaard, coördinator van RIVM longCOVID onderzoek naar post-COVID-condition. Coördinator en hoofdonderzoeker van
consortium van Amsterdam UMC, Radboudumc, Wageningen University en het RIVM voor gezamenlijk onderzoek naar tekenbeten en lymeziekte,
waaronder post-infectieuze klachten.
– Dr. Tessa van der Maaden, hoofdonderzoeker van RIVM longCOVID onderzoek naar post-COVID-condition.
Erasmusmc:
– Prof. Dr. Koen Joosten, hoogleraar Voeding en metabolisme van het zieke kind en bestuurslid en voorzitter van de wetenschappelijke
adviesraad van het KCO.
– Dr. Joanne Olieman, post-doc diëtist-onderzoeker en programmamanager Interne Geneeskunde. Betrokken bij KCO, sectie kinderen
– Patty Lakenman MSc, IC-diëtist en promovendus op gebied van nutritional assessment in kritische zieke Covid-19) patiënten. Zij is voorzitter
van het Netwerk IC-diëtisten.
Via het Longfonds en de Nederlandse Vereniging voor Overgewicht en Obesitas zijn 3 ervaringsdeskundigen (Longfonds: Mariëtte Biemans, Joris van
Caulil; NVOO nnb) aangesloten bij dit project
Contact
Vragen of opmerkingen over dit project?
Neem contact op met project-scoop@han.nl
Nieuwsbrieven – artikelen
28 september 2023 Persbericht
28 maart 2024 Nutrition Research Reviews: Challenges in identifying malnutrition in obesity; An overview of the state of the art and directions for future research. Klik hier Natasha Nalucha Mwala1, Jos W. Borkent, Barbara S. van der Meij en Marian A.E. de van der Schueren.
Deze review benadrukt de noodzaak van aangepaste screeningsinstrumenten en diagnostische criteria om ondervoeding bij obesitas te herkennen en beoordelen. In het SCOOP-onderzoeksproject werken we aan de ontwikkeling van een screeningsinstrument voor herkennen van ondervoeding bij mensen met overgewicht of obesitas.
Tijdens ESPEN 2024 zijn verschillende abstracts en posters gepresenteerd.
- RECOMMENDED CUT-OFF VALUES FOR LOW MUSCLE MASS ARE TOO LOW FOR OVERWEIGHT/OBESE INDIVIDUALS: RESULTS FROM THE MULTI-ETHNIC HELIUS COHORT. Dronkelaar ESPEN 2024 abstract_HELIUS en Dronkelaar ESPEN 2024 poster – Helius
Carliene van Dronkelaar, Jos Borkent, Jeanne in ’t Hulst, Maria Prins, Bert-Jan van den Born, Marian de van der Schueren, Maarten Soeters and SCOOP consortium and HELIUS. - RE-EVALUATING CUT-OFF VALUES FOR MALNUTRITION-RELATED WEIGHT LOSS IN OBESITY. Borkent ESPEN2024 abstract. en Borkent ESPEN 2024 poster- Lifelines COLON
Jos W. Borkent, Renate Winkels, Carliene van Dronkelaar, Natasha N. Mwala1, Jeanne in t hulst, Barbara S. van der Meij1, Marian de van der Schueren and the SCOOP consortium. - LIFESTYLE OR LOW GRADE INFLAMMATION RELATED DETERMINANTS PREDICT ONE-YEAR ALL CAUSE MORTALITY IN HOSPITALIZED COVID-19 PATIENTS WITH OVERWEIGHT OR OBESITY. Dronkelaar ESPEN 2024 abstract_COVID en Dronkelaar ESPEN 2024 poster – covidpredict
Carliene van Dronkelaar, Marian de van der Schueren, Maarten Soeters - IDENTIFYING MALNUTRITION RISK IN OBESITY: A SCOPING REVIEW.Mwala ESPEN 2024 abstract en Mwala ESPEN 2024 Poster
Natasha Nalucha Mwala , Jos Borkent, Carliene van Dronkelaar, Marian de van der Schueren
Meer informatie
Artikel: Herkennen van ondervoeding bij overgewicht: een dilemma.
Voor meer informatie over het SCOOP project kunt u contact opnemen met project-scoop@han.nl